ปลวกเป็นสัตว์ที่ก่อความยุ่งยากรำคาญใจอยู่คู่กับมนุษย์มานมนานหลายล้านปี เป็นสัตว์สังคมที่ทำงานกันเป็นทีมด้วยความสามัคคี มีการแบ่งชั้นวรรณะหน้าที่อย่างชัดเจนในการทำงาน ในรังปลวกจะมีทั้งนางพญาทำหน้าที่วางไข่ขยายพันธุ์ มีปลวกทหารทำหน้าที่ดูแลความปลอดภัยปกป้องคุ้มครองอาณาจักร มีปลวกงานดูแลหาอาหารให้แก่มวลสมาชิกปลวก ทำเกษตรหรือเป็นเกษตรกรปลวกคอยดูแลสวนเห็ด ปลูกเห็ดเพื่อให้ช่วยย่อยเศษไม้ชิ้นเล็กชิ้นน้อยเพื่อไว้เป็นเสบียงแหล่งอาหาร เพราะปลวกเป็นสัตว์ที่ชอบกินไม้แต่ไม่มีน้ำย่อยที่สามารถย่อยไม้หรือเซลลูโลส เมื่อไม่มีเซลลูเลสหรือน้ำย่อยจึงต้องพึ่งพาเห็ดให้ทำหน้าที่ช่วยย่อยแทน นอกนั้นปลวกยังมีวรรณะแมลงเม่าที่ทำหน้าที่ผสมพันธุ์ขยายอาณาจักรไปตามพื้นที่ต่างๆทั่วโลกเพื่อรักษาและดำรงเผ่าพันธุ์ของตนเองให้คงอยู่ต่อไป
การปลูกเห็ดของปลวกจำเป็นจะต้องอาศัยแหล่งน้ำเพื่อให้ความชื้นค่อนข้างมากอีกทั้งน้ำยังเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับชีวิตปลวกอีกหลายล้านตัว ดังนั้นน้ำจึงเป็นสิ่งจำเป็นมากๆสำหรับปลวก แต่ในช่วงที่อากาศร้อนแล้งฝนไม่ตกแหล่งน้ำหายากปลวกก็จะอยู่อาศัยกันอย่างยากลำบาก จึงต้องพยายามดิ้นรนหาแหล่งน้ำจากที่ต่างๆ ปลวกงานจะทยอยช่วยกันอมน้ำนำมาเลี้ยงหมู่มวลสมาชิกและสวนเห็ดที่เพาะไว้ในจอมปลวก โรงแรม รีสอร์ท อาคารบ้านเรือนต่างๆที่ปลูกต้นไม้เพื่อไว้ประดับอาคาร ก็จะมีการรดน้ำพรวนดินให้ความชุ่มชื้นแก่ต้นไม้อย่างสม่ำเสมอ และยิ่งมีการติดตั้งเครื่องปรับอากาศหรือแอร์ถ้าท่อแอร์ที่ระบายน้ำหยดรั่วลงดินหรือดูแลไม่ดีก็จะเป็นแหล่งน้ำอันอุดมสมบูรณ์ให้ปลวก ปลวกก็จะอพยพเข้ามาขนน้ำลำเลียงกลับไปเลี้ยงเห็ดสร้างรัง
ในฟาร์มเห็ดทั่วไปจะมีองค์ประกอบส่วนใหญ่ที่เป็นแหล่งอาหารชั้นดีให้แก่ปลวกคือมีทั้ง ขี้เลื่อย โรงเรือนไม้ มุงด้วยหลังคาหญ้าแฝก หญ้าคาหรือจาก มีความชื้นจากการรดน้ำเห็ดอยู่เกือบตลอดเวลา ในช่วงหน้าร้อนอากาศแห้ง โรงเรือนเห็ดเหล่านี้จะต้องเพิ่มความเอาใจใส่ดูแลให้เห็ดได้รับความชื้นอยู่เสมอ ยิ่งร้อนแล้งมากก็ต้องรดน้ำให้ความชื้นมากตามไปด้วย วันหนึ่งอาจะมากถึงสามสี่รอบหรือจะอยู่ในสภาพอากาศปรกติธรรมดาอย่างน้อยก็ต้องมีการรดน้ำอย่างน้อยก็สองรอบคือเช้ากับเย็น อากาศร้อนแล้งน้ำน้อยปลวกหากินยากจึงต้องพยายามดินรนขวนขวายหาแหล่งน้ำดังนั้งจึงไม่ต้องแปลกใจว่าทำไมฟาร์มเห็ดจึงมักมีปัญหาเกี่ยวกับเรื่องปลวกอยู่เสมอ การแก้ปัญหาเรื่องปลวกนี้ก็ทำได้ไม่ยากเพียงนำเชื้อจุลินทรีย์ที่กินปลวกอย่าง “เมธาไรเซียม” นำมาผสมกับขี้เลื่อยหรือขี้กบไสไม้ในอัตรา 1 ก.ก. ต่อขี้เลื่อยหรือขี้กบ 10 ก.ก. พรมน้ำพอชื้นนำไปใส่ในกระบอกไม้ไผ่ที่เลื่อยหั่นเป็นท่อนๆแล้วนำไปกลบฝังรอบโรงเรือนเห็ดหรืออาณาบริเวณที่อยู่อาศัยก็จะช่วยแก้ปัญหาเรื่องปลวกให้ทุเลาเบาบางลงได้
คุณมนตรี บุญจรัส
ชมรมเกษตรปลอดสารพิษ http://www.thaigreenagro.com